JEŚLI JESTEŚ NOWY NA FORUM TO ZAMIAST PISAĆ KOLEJNY TEMAT , ZAJRZYJ TUTAJ! JEŚLI NIE ZNAJDZIESZ ODPOWIEDZI NA SWOJE PYTANIE , ZAŁÓŻ TEMAT W ODPOWIEDNIM DZIALE NA FORUM - allmark
AUTOR NIE PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA SZKODY WYNIKŁE ZE STOSOWANIA METOD ZAWARTYCH W TYM FAQ.
1. Co to jest overclocking?
2. Co mogę podkręcać?
3. Co jest potrzebne?
4. W jaki sposób podkręcić procesor?
5. Co da mi zmiana Vcore?
6. Jakie jest maximum O/C dla mojego procesora?
7. W moim BIOSie nie ma opcji regulacji FSB! Czy musze zrezygnować z podkręcania?
8. Krótko na temat obsługi CPUCOOL i CPUFSB
9. W moim BIOSie nie ma opcji zmiany Vcore! Czy musze zrezygnować z dalszego krecenia?
10. Jaka powinna być temperatura mojego procesora?
11. Czy da się odblokować mnożnik w INTELU???
12. Jak odblokować mnoznik w procesorze AMD?
13. Co to jest BSOD???
14. Mój komputer nie uruchamia się! Zamiast BIOSu widze czarny ekran! Czy zepsułem komputer?!
15. Co jeszcze mogę podkręcić?
16. Jak podkręcic moją karte graficzną?
17. Co to jest v-mod?
18. Czy podniesienie napięcia AGP coś da???
19. Krótko o pamięciach i timingach
20. ZASADY OVERCLOCKERA
21. SŁOWNICZEK OVERCLOCKERA
22. Linki do przydatnych programów.
23. Dodane 12.02.2005: Jak podkręcić mojego Radeona 9550?
24. Dodane 12.02.2005: Czy procesory 64 bitowe podkręca się tak samo jak 32 bitowe??
25. Dodane 12.02.2005: Dlaczego moje płyta na VIA KT600 nie chce działać gdy ustawie w biosie FSB na 200 (dotyczy w szczególności tańszych płyt)?
26. Dodane 27.11.2005: Jak podkręcać pamięć RAM? (spinnaker)
27. Dodane 17.08.2008: Przykłady standardowych pamięci DDR, DDR2, DDR3. [źródło: pcformat 9/2008] (spinnaker)
28. Dodane 17.08.2008: Różnice w budowie między pamięciami DDR2 i DDR3. [źródło: pcformat 9/2008] (spinnaker)
1. Overclocking (potocznie zwany podkręcaniem) jest to wymuszanie wyższych częstotliwości pracy na elementach komputera (np. zmuszenie procesora 800 mhz do pracy jako 1000 mhz). W dalszej części tekstu będzie zwany O/C.
2. Podkręcać można procesory, karty graficzne, pamięci ram i kilka innych elementów wykraczających poza ramy tego FAQ.
3. Po pierwsze przydałby się komputer (bez tego ani rusz J) nieważne czy z procesorem INTEL czy AMD z kartą grafiki ATI czy NVIDII wszystko da się podkręcić. Ważne jest posiadanie dobrej ,markowej płyty głównej (np. ABIT, ASUS, MSI, EPOX , wystrzegaj się płyt ECS i PC CHIPS) co zapewni nam dobre warunki do O/C oraz stabilność pracy z wysoką magistralą systemową (zwaną w dalszej części FSB). Drugim elementem wpływającym na wyniki O/C jest pamięć RAM najlepiej kupić markowe moduły DDR 400 MHz jednej z tych firm: KINGSTON, CORSAIR, GEIL, MUSHKIN, TWINMOS . Często to właśnie pamięci są barykadą ograniczającą nam możliwości podkręcania. Kolejnym elementem na który warto by było zwrócić uwagę jest zasilacz. Dobrze by było gdyby odznaczał się on REALNĄ (popatrz na naklejkę znamionową to że zasilacz ma w nazwie 300 wcale nie oznacza że tyle naprawdę wytrzyma!) mocą powyżej 300 W, oraz stabilnie trzymał napięcia. Polecam zasilacze następujących firm: HUNTKEY, CHIEFTEK, FORTON, TANGAN, ENERMAX wystrzegajcie się natomiast zasilaczy: CODEGEN, MEGABAJT oraz innych dziwnie brzmiących nazw np. SUN PRO itp. Ostatnią rzeczą potrzebną nam do dobrego O/C jest wydajne chłodzenie. Czy będzie to chłodzenie powietrzem (wentylatory) czy wodne zdecydujecie już sami.
4. Podstawową metodą podkręcania procesorów (zarówno AMD jak i INTEL) jest podnoszenie częstotliwości magistrali systemowej (ang. Front Side Bus - FSB). Brzmi skomplikowanie??? Wcale takie nie jest! Aby zacząć wejdź do BIOS'u swojej płyty głównej (naciskając DEL podczas startu komputera, ale zanim zacznie ładować się windows). Poszukaj w nim opcji : "Clock frequency" , "Overclocking", "CPU clock", "FSB frequency"itp. Powinieneś zobaczyć tam kilka opcji m.in "FSB freq." I "Vcore"(oznaczenie opcji mogą się różnić w zależności od producenta płyty). I tu zaczyna się show! Podnosisz FSB o 5 MHz, a następnie uruchamiasz komputer i testujesz go (świetnie spisuje się tu program 3Dmark 2001 - przy najmniejszej niestabilności wyrzuca nas na pulpit lub zawiesza komputer - oraz Prime95 - zawiesza / restartuje komputer gdy coś jest nie tak) jeśli komputer poprawnie przeszedł test to wracasz do BIOSu i znowu podnosisz FSB. To wszystko!
http://www.allmark.republika.pl/Obraz_002.jpg
http://www.allmark.republika.pl/Obraz_003.jpg
5. Zapewne zauważyłeś że po podniesieniu FSB o około 10 - 25 MHz twój komputer zrobił się niestabilny, albo 3Dmark wyrzuca cię na pulpit bądź zawiesza komputer. Radą na to jest podniesienie napięcia rdzenie procesora. UWAGA! Zabawa z napięciem rdzenie może doprowadzić do uszkodzenia procesora! Stale kontroluj temperaturę procesora i utrzymuj ją na relatywnie niskim poziomie (najlepiej poniżej 50 C po wykonaniu testu w 3Dmarku lub Prime95). Napięcie rdzenia podnoś BARDZO małymi kroczkami. Po podniesieniu napięcia komputer powinien pracować stabilnie na coraz to wyższych wartościach FSB - jeśli znowu nastąpi restart albo wyrzucenie na pulpit podczas testu - podnieś znowu napięcie. Tak metodą prób i błędów powinieneś dojść do maximum oferowanego przez twój procesor (kiedy komputer nie jest stabilny nawet po kolejnym podniesieniu napięcia.
6. Maximum procesora jest to moment w którym zachowuje się on niestabilnie nawet pomimo podniesienia napięcia rdzenia. Jeśli dotrzesz do takiego momentu ,a temperatura procesora nie jest za wysoka (poniżej 60 C podczas obciążenia) to zmniejsz FSB o 1, 2 lub nawet 5 MHz i delektuj się swoim podkręconym procesorem. Maximum O/C dla każdego procesora jest INNE! (zdarzaja się dwa takie same procesory np. P IV 1.6 GHz z którego jeden podkręca się do 2,8 a drugi tylko do 2,5 GHz!) Maximum w większej części zależy od rodzaju procesora (rodzaj rdzenia, data produkcji, seria itp.) rodzaju płyty głównej i pamięci (mogą one blokowac wyższe częstotliwości FSB) oraz innych urządzeń podłączonych do komputera (karty muzyczne, dyski itp. )mogą one nie wytrzymywać wysokiego FSB, chociaż na nowszych płytach głównych to się tak często nie zdarza <zobacz w słowniczku pod DZIELNIKI PCI>).
7. Jest jeszcze nadzieja! Wystarczy użyć programu CPUCool lub CPUFSB - można go sciągnąć ze strony http://www.podien.de/ tam też znajdują się instrukcje obsługi tych programików!
8. Jako że oba programy (moduł zmiany FSB w CPUCOOL i CPUFSB) są bardzo podobne w obsłudze postaram się je opisać w jednym punkcie. Pierwsze co musisz zrobić aby skorzystać z możliwości zmieniania szyny FSB z poziomu systemu windows to poznać w jaki układ PLL wyposażona jest twoja płyta. Pierwsze co powinieneś zrobić to zobaczyć czy twoja płyta nie widnieje na spisie płyt w programie. Jeśli tak to po prostu ją wybierz i problem masz z głowy. Jeśli nie musisz na własną rękę poszukać PLLa. Znajduje się on obok "kryształu"(małego srebrnego owalu) z napisem 14.3 MHz. Elementy te zwykle zlokalizowane są w pobliżu gniazda AGP oraz PCI na prawo i w dół od wyprowadzeń złącz płyty (portów LPT, COM, USB). PLL wygląda jak typowy scalak (czarny prostokąt z nóżkami) mający nadrukowane logo producenta (ics, cypress, icw, windbond, imi, plllabs, cmedia, realtek, pericom -tylko te firmy produkują PLLe używane w płytach głównych) i szeregiem oznaczeń. Zwykle ostatnie lub kilka cyfry zapisane w osobnym ciągu (np. 94201) oznaczają typ PLLa , który jest nam potrzebny. Jeśli ktoś ma problemy ze znalezieniem PLLa to odsyłam do strony http://www.cpufsb.de/FSB.HTM - która zawiera zdjęcia układów. Dalsza obsługa obu programów jest dziecinnie łatwa -wybieramy odpowiednią płytę główną lub PLL z listy w programie i przestawiamy FSB wedle uznania (nie za wysoko gdyż wtedy komputer się zawiesi). Jeżeli nasza płyta udostępnia opcję "Dokładne strojenie"używamy jej dla uzyskania lepszych rezultatów. Jeśli wybraliśmy już wartość FSB, klikamy na zapisz ustawienia i zaznaczamy "uruchamiaj program razem z systemem (autostart)"
dzięki czemu FSB przyjmie podaną przez nas wartość zaraz po załadowaniu windowsa. UWAGA! W programie CPUCOOL występuje błąd , który uniemożliwia zapisywanie w nim ustawień dotyczących FSB -zalecane jest korzystanie z programu CPUFSB, który umożliwia zachowanie ułatwień.
9. Zobacz w instrukcji twojej płyty głównej czy nie ma ona możliwości zmiany napięcia procesora zworkami na płycie - jeśli tak to postępuj według niej! Jeśli nie a masz procesor AMD to możesz skorzystac z metody tzw. Gold bridges. Instrukcje jak to zrobić znajdziesz tutaj: http://www.overclockers.pl/txt.php?id=how_to
10. Zalecane jest nie przekraczanie 50 - 60 stopni Celsjusza podczas obciążenia procesora. Jeśli temperatura będzie za wysoka procesor stanie się niestabilny, zacznie się wieszać a w ekstremalnych przypadkach może się spalić.
11. NIE NIE DA SIĘ !!! LUDZIE NIE PYTAJCIE SIĘ O TO WIĘCEJ NA FORUM! Jedynymi Intelami z odblokowanymi mnożnikami są egzemplarze inżynieryjne których na 100% nie dostaniecie
12. Tak, da się. Instrukcje jak to zrobić znajdziesz tutaj: http://www.overclockers.pl/txt.php?id=how_to
13. BSOD czyli "Blue screen of death" (niebieski ekran śmierci) jest jednym z efektów nadmiernego podkręcania. Jeśli po załadowaniu Windowsa zamiast pulpitu ujrzysz komunikat: "WINDOWS PROTECTION ERROR. YOU NEED TO RESTART YOUR COMPUTER. SYSTEM HALTED" - przesadziłeś z podkręcaniem procesora. Zmniejsz FSB w BIOSIE lub podnieś napięcie.
14. Nie panikuj! Jeśli przesadziłeś z podkręcaniem i komputer nie uruchamia się spróbuj zresetować BIOS (trzeba przestawić odpowiednią zworkę na płycie głównej - informacje gdzie się ona znajduje oraz co należy zrobić znajdziesz w instrukcji twojej płyty głównej). Jeśli restart BIOS'u nie pomoże to chyba "uziemiłeś" swój komputer na dobre i nie obejdzie się bez wymiany któregoś z elementów.
15. Możesz jeszcze podkręcić np. timingi pamięci Ram albo kartę graficzną.
16. Najprostszym ze sposobów jest skorzystanie z narzędzia do podkręcania wbudowanego w sterowniki karty (ATI i NVIDIA oferują takie rozwiązania) , ale według mnie lepszym wyjściem będzie skorzystanie z programu RivaTuner (wbrew nazwie da się nim podkręcać także Radeony!) albo Power Strip. Niezależnie z jakiego programu skorzystasz zasada jest taka: podkręcasz rdzeń karty o 5 MHz - uruchamiasz test 3 D mark 2001 - jeżeli przechodzi gładko znowu podkręcasz o 5 MHz i tak aż 3Dmark się zawiesi. Restartujesz wtedy kompa i ustawiasz częstotliwość rdzenia o 5 MHz mniejszą niż ta na której nastąpiło zawieszenie się testu. Pamięci podkręca się w ten sam sposób (skoki co 5 MHz) , tyle tylko że prędzej niż zawieszenie zaobserwujesz w 3Dmarku artefakty (błędy w wyświetlanym obrazie np. kolorowe linie, plamy, efekt szachownicy itp.) gdy to nastąpi postępujesz tak samo jak ze rdzeniem (cofasz się o 5 MHz). Tak ustalisz prawdopodobne maximum twojej karty - zapewnienie lepszego chłodzenie (większy radiator/wiatrak na chipie karty, radiatorki na pamięciach - dosyć ważne gdyż większość tańszych kart ma niechłodzone pamięci przez co mogą się one strasznie nagrzewać). Jeśli chciałbyś osiągnąć jeszcze więcej to pozostają ci V mody (albo zakup lepszej karty....)
17. V mod jest to metoda (głównie polegająca na zastąpieniu fabrycznego rezystora innym o mniejszej oporności) na zwiększenie napięcia na chipsecie karty graficznej oraz na pamięciach - co w większości przypadków owocuje lepszymi wynikami O/C. Jeśli jesteś niedoświadczonym użytkownikiem to lepiej zostaw te metody w spokoju. BARDZO łatwo można uszkodzić kartę. Jeżeli jednak jesteś tym zainteresowany to poszukaj na forum tematu "V mod - baza zbiorcza linków"
18. W 99 % przypadków podniesienie napięcia AGP nic nie daje - możesz za to łatwo spalić port AGP, kartę grafiki a nawet całą płytę główną.
19. Podkręcanie pamięci RAM odbywa się przez zaostrzanie tzw. Timingów - dokonuje się tego w BIOSIE. Podstawowymi timingami są:
- CAS Latency Time
- Cycle Time Tras/Trc
- RAS-to-CAS Delay
- RAS Precharge Time
- Cycle Length
Generalna zasada jest taka: jeśli liczysz na maxymalną wydajność lub nie możesz za bardzo podkręcić procesora próbujesz ustawić jak najmniejsze timingi (przestawiasz np. CAS Latency Time z 3.0 na 2.5 lub 2.0 , testujesz komputer jeśli wszystko jest OK - zostawiasz jeśli pojawiają się niestabilności, lub komputer się zawiesza/nie uruchamia, przestawiasz na poprzednią wartość). Jeśli chcesz uzyskać jak największy wynik w O/C powinieneś lekko podnieś timingi (np. CAS z 2.0 na 3.0) spowoduje to że pamięci będą mogły pracować z wyższą częstotliwością FSB (dotyczy to głównie tańszych, a zarazem gorszych pamięci).
http://www.allmark.republika.pl/Obraz_004.jpg
20. Kilka zasad dla początkujących overclockerów:
- NIGDY NIE IDŹ NA ŻYWIOŁ - to że możesz coś przestawić na maxa wcale nie oznacza że będzie to dla twojego sprzętu dobre!!! Dotyczy to szczególnie wszelkich napięć (V core, V dimm).
- RESET, ZAWIESZENIE SIĘ KOMPUTERA, NIESTABILNOŚĆ - oznaczają że coś jest nie tak : wróć do poprzednich ustawień albo "spuść troche z tonu" (czyli obniż trochę FSB, częstotliwości karty itp.).
- MIEJ STALE NA OKU TEMPERATURĘ - monitoruj ją np. programem Aida32 lub SpeedFan , temperaturę karty graficznej najlepiej sprawdzać metodą "na czuja"(przyłóż palec po przeciwnej stronie radiatora).
- NIGDY NIE ZBLIŻAJ SIĘ NA "STYK" DO TEMPERATUR KRYTYCZNYCH - to że po 10 minutach Prime 95 lub 3Dmarka procesor ma temperaturę 58 C nie znaczy że jest dobrze - po kilku godzinach wytężonej pracy temperatura może wzrosnąć jeszcze bardziej - nie chcesz chyba żeby komp zawiesił się po 3 godzinach wytężonej gry w FarCry, kiedy akurat zapomniałeś zrobić save'a...
- Z PROCESOREM JAK Z NOWORODKIEM - jeśli zdecydujesz się odblokować mnożnik lun zmienić napięcie za pomocą goldfingers na procesorze AMD bądź BARDZO uważny - pomyśl co się stanie kiedy skalpel którym przecinasz mostki "ujedzie"ci i skroi trochę jądra procesora...
- NA WŁASNE RYZYKO - nawet nie myśl że jakiś sklep wymieni na gwarancjii spaloną kartę graficzną czy procesor...
21. Różne przydatne zwroty i wyrażenia użyte w tekście i nie tylko:
- FSB - Front side bus - główna magistrala systemowa - to ona (oraz mnożnik) określają szybkość procesora (wartość FSB X mnożnik = ilość MHz procesora). We współczesnych komputerach FSB zostało dodatkowo przyśpieszone przez system DDR (duble data rate - podwójna ilość danych , stosowane w systemach AMD) oraz QPB (quad pumped bus - poczwórnie pompowaną <takie hasło marketingowe> - stosowaną w systemach INTEL) dlatego często słyszy się o FSB 266 MHz (2 X 133), 333 MHz (2 X 166), a nawet 800 (4 X 200).
- Dzielniki PCI - magistrala PCI pracuje standardowo na częstotliwości 33 MHz. Wraz ze zwiększaniem się FSB zwiększa się też częstotliwość PCI - większość urządzeń nie pracuje poprawnie już na PCI 40 MHz. Dzielniki jak sama nazwa wskazuje dzielą FSB tak aby częstotliwość PCI wynosiła 33 MHz (lub bardzo blisko tego np. 34 lub 35). Płyta główna może mieć odpowiedzi dzielnik "sztywno"przystosowany do odpowiedniego FSB (np. dzielnik 5 przy FSB 175 MHz) lub też dzielnik "ruchomy"który zwykle możemy zdefiniować sami.
- V core - Core Voltage - napięcie rdzenia (procesora, chipsetu karty graficznej).
- V dimm - napięcie pamięci Ram - standardowo dla DDR : 2,5 V, dla SDR 3,3 V , dla DDR2 1,8 V.
- Gold Bridges - po prostu mostki (styki) na powierzchni procesora AMD, dzięki którym możemy odblokować mnożnik, zmienić napięcie procesora, a nawet przerobić Durona na Athlona XP! (instrukcje jak to zrobić znajdziesz tutaj: http://www.overclockers.pl/txt.php?id=duron_xp_mod)
- cache - pamięć podręczna urządzenia (procesor, dysk twardy), odznaczająca się dużą szybkością. Jej ilość ma bardzo duży wpływ na wydajność procesora.
22. LINKI DO PRZYDATNYCH PROGRAMÓW:
- www.almico.com/speedfan.php - strona domowa programu SpeedFan służącego do monitorowania temperatur, diagnostyki S.M.A.R.T. oraz sterowania pracą wentylatorów z poziomu windowsa.
- http://www.lavalys.com/products.php?lang=en - strona programu EVEREST (następca AIDA 32!) dostarczajacego szczegółowych informacji o komputerze oraz na monitoring temperatur, test szybkości dysku twardego, test monitora.
- http://www.cpufsb.de/ - strona domowa programu CPUFSB (stamtąd można go także ściągnąć), zawierająca instrukcje obsługi tego niezwykle użytecznego narzędzia. Wbrew pozorom strona po angielsku.
- http://www.cpufsb.de/CPUCOOL.HTM - strona domowa programu CPUCOOL, umożliwiającego m.in zmianę FSB z poziomu windows'a.
- http://www.cpuid.com/ - strona domowa programu CPU - Z dostarczającego szczegółowych informacji na temat procesora.
- http://www.futuremark.com/ - strona producenta programu 3Dmark.
- http://www.computerworld.pl/ftp/906/...5%2022.10.html - jedna z wielu stron z których można ściągnąć program Prime95.
23. Karty te często bywają "kapryśne" i zabezpieczone przez producenta ale Xabre zamieścił dokładny opis podkręcania tej karty w TYM temacie.
24. Podkręcanie procesora 64 bitowego nie różni się od podkręcania procesora 32 bitowego - tutaj także operujemy szyną FSB i mnożnikiem (Athlon 64 ma odblokowany mnożnik w DÓŁ)
25. Spowodowane jest to najprawdopodobniej tym, że bios sam nie potrafi zmienić dzielników PCI przez co częstotliwość PCI jest na tyle duża że system nie startuje. Najczęściej wystarczy przestawić na płycie głównej zworki określające częstotliwość PCI na 200.
26. Pamięć RAM kręcimy poprzez podnoszenie magistrali FSB w biosie lub programami od producenta płyty głównej pod windowsem (zazwyczaj znajdują się one na płycie CD wraz ze sterownikami od płyty głównej) - należy pamiętać że podkręcając FSB podnosimy również taktowanie procesora. Można też podnosić/obniżać taktowanie pamięci zmieniając dzielniki CPU:RAM
27. Przykłady standardowych pamięci DDR, DDR2, DDR3.
http://ocforum.pl/galeria/file.php?n=131&w=o
28. Różnice w budowie między pamięciami DDR2 i DDR3.
http://ocforum.pl/galeria/file.php?n=132&w=o
Źródła: doświadczenia własne, doświadczenia forumowiczów, momentalne zdania z różnych czasopism komputerowych.
I to by było na tyle - jeśli ktoś ma jeszcze jakieś pomysły co można by tutaj umieścić to proszę na PW (tylko co by to dla początkujących się nadawało :) ). Bardzo sie ciesze, że Allenowi podoba się moje FAQ i mam nadzieje że komuś się ono przyda...